پاكستان به عنوان مدافع افغانستان :
مارابه رخت و چوب شبانی فریفته است
این گرگ سالهاست که با گله آشنا ست
« پروین اعتصامی »
پاكستان عملأ به عنوان مدافع
افغانستان به صحنه آمده بود، گرچه بعضي از محافل سياسي اينچنين تبصره مي كردند كه
: امريكا منافع خود را در افغانستان با پيش كشيدن پاكستان و سازمان ملل متحد ، و
روسها هم توسط نوكران خود كه در كابل حاكم بودند ، دنبال مي كردند.
غرب در رأس امريكا همانطوريكه از
استقرار روسها در افغانستان و به مخاطره افتادن امنيت پاكستان تشويش داشتند ، به همان ميزان بلكه بيشتر از پيروزي مجاهدين
مسلمان افغانستان و به ميان آمدن يك حكومت اسلامي به قول آنها تندرو و بنياد گرا
در افغانستان در هراس بودند. روي اين حساب تلاش هاي سياسي خود را با پيش كشيدن
پاكستان و ميانجيگري سازمان ملل متحد آغاز كردند.
روسها نيز مذاكرات سياسي را رد
نكرده ، هردو قدرت مذاكرات سياسي را با اهداف مشخص و مخصوص بخود دنبال مي نمودند.
در پي رفت و آمد هاي كه از جانب ملل
متحد صورت گرفت اولين دور مذاكرات ژينو در 26 جوزاي 1361 با شركت وزراي خارجه
پاكستان و دولت غيرقانوني افغانستان به ميانجيگري كوردوويز معاون و نماينده دبير
كل سازمان ملل تشكيل گرديد و در چهار سرطان بدون نتيجه پايان يافت . دراين نشست محور هاي مذاكره مشخص گرديد:
1-
خروج نيرو
هاي شوروي از افغانستان .
2-
حق خود
مختاري مردم افغانستان .
3-
تضمين هاي
بين المللي برعدم مداخله در امور افغانستان .
4-
بازگشت
اختياري پناهندگان افغاني در كشور شان.
ما در اين جا در پي مطالعه دوره هاي
يازده گانه مذاكرات ژينو كه تا سال 1367 دوام پيدا كرد نيستيم ، زيرا اين دوره ها
و عملكرد هاي پيچيده به يك جدول لوگاريتم مي ماند و در هر مرتبه هزاران گونه برخورد
هاي شيطاني صورت گرفته . پس بنا براين از مطالعه هردور اين مذاكرات به صورت
جداگانه صرف نظر نموده فقط مي پردازيم به ذكر توافقاتي كه در پايان اين مذاكرات
صورت گرفت و چگونه مردم مظلوم افغانستان را يكبار ديگر گرفتار پنجه خون آلود
استعمار نمودند.
متن توافقات ژينو:
موافقتنامه دوجانبه بين جمهوري
افغانستان و جمهوري اسلامي پاكستان در مورد اصول مناسبات متقابل بخصوص در باره عدم
مداخله و عدم دخالت داخلي و خارجي دولتها حايز بزرگترين اهميت براي حفظ صلح و
امنيت بين المللي و بخاطر اجراي اهداف اصول منشور ملل متحد ميباشد حق انفكاك
ناپذير دولتها براي تعيين آزادانه سيستم هاي سياسي ، اقتصادي، كلتوري و اجتماعي
مطابق اراده مردمان شان بدون دخالت خارجي ، مداخله ، تخريب ، اجبار يا تهديد، بهر شكل كه باشد با در نظر داشت مندرجات منشور
ملل متحد و همچنان قطع نامه هاي تصويب شده ملل متحد در باره اصول عدم مداخله و عدم
دخالت بخصوص اعلاميه 24 اكتوبر 1970 در رابطه با اصول حقوق بين المللي در زمينه اي
مناسبات دوستانه و همكاري ميان دولتها برطبق منشور ملل متحد و همچنان اعلاميه 9
دسامبر 1981 در مورد غير مجاز بودن دخالت و مداخله در امور داخلي دولتها به طريق
ذيل موافقت كردند:
ماده اول: مناسبات بين طرفين عاليين
متعاقدين در مطابقاب جدي با اصول عدم مداخله و عدم دخالت دولتها در امور داخلي
دولت ديگر تنظيم مي گردد.
ماده دوم :به منظور تطبيق اصل عدم
مداخله و عدم دخالت هريك از طرفين عاليين متعاقدين متقبل مي شوند تا مكلفيت هاي
ذيل را رعايت نمايند:
1- حاكميت ، استقلال سياسي، تماميت
ارضي، وحدت ملي، امنيت و غير منسلك بودن طرف عالي متعاقد ديگر و همچنان هويت ملي و
ميراث فرهنگي آنرا احترام نمايد.
2- حق انفكاك ناپذيري و ناشي از حاكميت طرف عالي
متعاقد ديگر را در تعيين آزادانه نظام سياسي، اقتصادي ، فرهنگي و اجتماعي خود،
انكشاف آزادانه اي مناسبات بين المللي و داشتن حاكميت دائمي برمنابع طبيعي خود
براساس اراده مردم آن بدون دخالت، مداخله ازخارج ، خرابكاري، اجبار و يا تهديد
خارجي بهر شكلي كه باشد احترام نمايد.
3- از تهديد يا استعمال قوه بهر
شكلي كه باشد خود داري ورزد تا از سرحدات يكديگر تخطي نكنند، نظام سياسي اجتماعي و
اقتصادي طرف عالي متعاقد ديگر را برهم نزند.
سيستم سياسي طرف عالي متعاقد ديگر با حكومت آنرا ساقط نسازد يا آنرا تغيير
ندهد يا باعث تشنج بين طرفين عاليين متعاقدين نگردد.
4- اين امر را تامين نمايد كه قلمرو
آن به هيچ وجه طوري مورد استفاده قرار نگيرد كه حاكميت ، استقلال سياسي ، تماميت
ارضي ووحدت ملي طرف عالي متعاقد ديگر را نقض كند يا ثبات سياسي، اجتماعي ، اقتصادي
طرف عالي متعاقد ديگر را بر هم زند.
5- از دخالت مسلحانه ، خرابكاري،
اشغال نظامي و يا ديگر اشكال مداخله و دخالت علني يا مخفي كه متوجه طرف
عالي متعاقد ديگر باشد يا از هر عمل نظامي سياسي يا مداخله اقتصادي در امور داخلي
طرف عالي متعاقد ديگر مشمول اعمال انتقام جويانه كه شامل استعمال قوه باشد، خود
داري نمايند.
6- از براه انداختن تشويق و ياحمايت
مستقيم و يا غير مستقيم فعاليت هاي بغاوت گرانه، يا تجهيز طلبانه عليه طرف عالي
متعاقد ديگر تحت هر بهانه اي كه باشد يا از هر عملي ديگر به منظور برهم زدن وحدت
يا تضعيف يا تخريب نظامي سياسي طرف عالي متعاقد ديگر خودداري نمايد.
7- از تربيت ، تجهيز ، تمويل، و
استخدام اجيران از هر منشأ كه باشد در داخل قلمرو خود به مقصد فعاليت هاي خصمانه
عليه طرف عالي متعاقد ديگر و يا فرستادن چنين اجيران به قلمرو طرف عالي متعاقد و
همچنان از فراهم آوري تسهيلات به شمول منابع مالي براي تجهيز يا انتقال همچو
اجيران خود داري نمايد.
8- از عقد هرگونه موافقت نامه ها،
اتخاذ ترتيبات با سائر دولتها كه از آن مداخله يا دخالت در امور داخلي يا خارجي
طرف عالي متعاقد ديگر باشد خود داري ورزد.
9- از هرگونه كمپاين بدنام كننده ،
بدجلوه دهنده يا خصمانه به منظور مداخله يا دخالت در امور داخلي طرف عالي متعاقد
ديگر امتناع ورزد.
10- از هرگونه مساعدت به گروه هاي
تروريستي ، سبوتاژ گران يا اجنت هاي خرابكار ، استفاده از آنها يا نگهداري آنها
عليه طرف عالي متعاقد ديگر جلوگيري نمايد.
11- از حضور ، جابجا شدن در كمپ ها
و پايگاه ها يا به شكل ديگر از سازمان دهي ، تربيت ، تمويل، تجهيز، و تسليح افراد
در گروه هاي سياسي و هرگونه گروه هاي ديگر در قلمرو خود به منظور ايجاد تخريبات،
بي نظمي و يا ناآرامي در قلمرو طرف عاليه متعاقد ديگر جلوگيري نمايد و همچنان از
بكار بردن دسايس اطلاعات جمعي و انتقال سلاح هاو مهمات و تجهيزات توسط اين گونه
افراد و گروهها نيز جلوگيري كند.
12-به هيچ گونه عمل ديگر كه مداخله
و يا دخالت پنداشته شود مبادرت نورزد يا آنرا اجازه ندهد.
ماده سوم: اين موافقتنامه بتاريخ 15 مي 1988 نافذ مي
گردد.
ماده چهارم: هراقدام لازمي كه به
منظور قادر ساختن طرفين عاليين متعاقدين براي اجراي مندرجات ماده دوم اين موافقت
نامه ضروري باشد بايد تا تاريخ اتخاذ اين موافقتنامه تكميل گردد.
ماده پنجم : اين موافقتنامه بزبان
هاي پشتو ، اردو و انگليسي ترتيب گرديده و همه متون داراي اعتبار مساوي مي باشند و
در صورت بروز هرگونه اختلاف در تفسير، متن
انگليسي اساس قرار داده ميشود. در پنج
نسخه اصلي بروز 14 اپريل 1988 ژينو امضا گرديد.
از طرف جمهور ي افغانستان محل امضا
عبدالوكيل وزير خارجه
از طرف حكومت جمهوري اسلامي پاكستان
محل امضاي زين نوراني وزير دولت درامورخارجه.
در همين تاريخ موافقت نامه ديگري
نيز بين پاكستان و افغانستان به شرح زير به امضا رسيد:
موافقتنامه دو جانبه بين جمهوري افغانستان و
جمهوري اسلامي پاكستان در باره بازگشت داوطلبانه مهاجرين:
جمهوري افغانستان و جمهوري اسلامي
پاكستان كه منبعد طرفين عاليين متعاقدين ناميده ميشوند با آرزو مندي براي عادي
ساختن مناسبات و تامين حسن همجواري و همچنان تقويت صلح و امنيت بين المللي در
منطقه با اعتقاد براينكه بازگشت داوطلبانه و بلا مانع و مناسب ترين راه حل مسئله
مهاجرين افغاني در جمهوري اسلامي پاكستان ميباشد ، و با حصول ايقان براينكه
ترتيبات براي باز گشت مهاجرين افغاني براي آنها رضايت بخش است به طريق ذيل موافقت
نموده اند:
ماده اول : به تمام مهاجرين افغاني
كه موقتأ در قلمرو پاكستان هستند، فرصت داده ميشود كه داوطلبانه برطبق ترتيبات و
شرايطي كه دراين موافقت نامه مندرج است به وطن خويش برگردند.
ماده دوم: حكومت جمهوري افغانستان
تمام تدابير لازم را جهت تامين شرايط ذيل براي بازگشت داوطلبانه مهاجرين افغاني
بوطن خود اتخاذ مي كند .
الف: به تمام مهاجرين اجازه داده
ميشود كه آزادانه بوطن خود بازگشت نمايند.
ب: تمام بازگشت كنندگان از انتخاب آزادانه
محل زيست ، آزادي حركت در داخل قلمرو جمهوري افغانستان برخوردار اند.
ج: تمام بازگشت كنندگان از حق
كار داشتن، شرايط كافي براي زيست و سهم گيري در رفاه دولتي
برخوردارند.
د: تمام بازگشت كنندگان از حق
اشتراك مساويانه در امور مدني جمهوري افغانستان برخوردار ميباشند براي آنها منفعت
مساويانه از حل مسئله زمين بر اساس اصلاحات زمين و آب تامين مي گردد.
هـ: تمام بازگشت كنندگان از حقوق و
اختيارات بشمول آزادي مذهب برخوردارند و عين مكلفيت ها و مسئووليت هاي را كه هر
تبعه ديگر جمهوري افغانستان دارد؛ بدون تبعيض دارا مي باشند . حكومت جمهوري افغانستان متقبل مي گردد كه اين
تدابير را تطبيق نمايد و در حدود امكانات خود تمام مساعدت هاي لازم را به پروسه
بازگشت به عمل آورد.
ماده سوم: به منظور تنظيم ، انسجام
و نظارت بر فعاليت هاي كه بايد بازگشت داوطلبانه منظم و صلح آميز مهاجرين افغاني
را تامين نمايد كميسيون هاي مختلط مطابق به طرزالعمل معمول بين المللي تاسيس مي
گردد، بخاطر اجراي وظايف اعضاي كميسيون ها و كارمندان آن ها تسهيلات لازم فراهم
ميگردد و دسترسي به ساحات مربوطه قلمرو
هاي طرفين عاليين متعاقدين براي آنها تامين ميگردد.
ماده چهارم:بخاطر حركت منظم بازگشت
كنندگان كميسيون ها نقاط عبوري مرزي را تعيين مي كند و مراكز لازم ترانزيتي را
ايجاد مينمايند.
همچنان آنها تمام شيوه هاي ديگر
بازگشت مرحله به مرحله مهاجرين به شمول راجستر و اطلاع دهي نامهاي مهاجرين كه
آرزومند بازگشت به كشور خود ميباشند براي كشوري كه به آن باز مي گردندتبيين مي
نمايند.
ماده پنجم: بدرخواست حكومت مربوطه
كميشنر عالي ملل متحد براي مهاجرين به پروسه بازگشت داوطلبانه مهاجرين بر اساس اين
موافقت نامه همكاري و مساعدت خواهد كرد. به اين مقصد موافقت نامه هاي ميتوانند بين
كميشنر عالي ملل متحد براي مهاجرين و طرفين عاليين متعاقدين منعقد گردد.
ماده ششم : اين موافقت نامه به تاريخ 15 ماه مي 1988 نافذ
ميگردد، در آن وقت كميسيون هاي مختلطي كه در ماده چهارم پيش بيني شده تاسيس و
عمليات براي بازگشت داو طلبانه مهاجرين برطبق اين موافقتنامه آغاز مي گردد . ترتيباتي كه در ماده چهارم و پنجم آمده
است، براي مدت 18 ماه نافذ مي باشد ، بعد
از اين مدت طرفين عاليين متعاقدين نتايج بازگشت را بررسي مي نمايند و اگر لازم شود
ترتيبات بيشتر را مورد غور قرار ميدهند.
ماده هفتم : اين موافقتنامه به زبان
هاي پشتو، اردو وانگليسي ترتيب شده و تمام متو ن داراي اعتبار مساوي مي باشند ، در
صورت اختلاف در تفسير ، متن انگليسي اساس قرار داده مي شود .
درپنج نسخه اصلي بروز 14 اپريل سال
1988 درژينو امضا شد.
از جانب حكومت جمهوري افغانستان محل
امضاي وكيل وزير امورخارجه
از جانب جمهوري اسلامي پاكستان محل
امضاي زين نوراني وزيردولت درامورخارجه. (23)
از جانب روسيه و امريكا نيز اعلاميه
تحت عنوان تضامين بين المللي و موافقتنامه
اي مبني برارتباطات متقابل براي حل اوضاع مربوط به افغانستان نيز دراين مرحله به
امضا رسيد كه انشا الله آنرا در قسمت روابط روسيه ( شوروي قبلي) متذكر خواهيم شد.
منابع:
23 – رک به انگیزه ها و پیامد های ژینو- از نشرات مجمع
تحقیقات و مطالعات اسلامی ص36 تا42
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر