اظهارات
وزیر دفاع هند درباره بازگشت سند: واقعیت، انگیزه‌ها و پیامدها
غلام علی صارم
سه شنبه 4قوس 1404
اظهارات وزیر دفاع هند درباره «بازگشت سند
به هند» قطعاً ابعاد تاریخی، سیاسی، استراتژیک و فرهنگی دارد. در ادامه
به سه بخش ارائه می‌کنم:
اول ارزیابی احتمال جدی بودن این ادعا، دوم انگیزه‌های پشت پرده آن، سوم پیامدهای احتمالی
اگر چنین چیزی تحقق یابد.
1. آیا ادعای وزیر دفاع هند «حساب شده» است و چقدر احتمال دارد عملی
شود؟
الف: ماهیت اظهارات فعلی در حد نمادین / تبلیغاتی به نظر میرسد
– اظهارات راجنات سینگ مبنی بر اینکه «مرزها ثابت نیستند» و
«ممکن است سند دوباره به هند بازگردد» بیشتر یک گفت‌وگوی نمادین یا تبلیغاتی است تا
یک طرح عملی جدی. رسانه‌های پاکستان این سخنان را «خیالی» و «تهدید‌آمیز» خوانده‌اند.
چنین اظهاراتی می‌تواند به عنوان بخشی از دستگاه پروپاگاندا و سیاسی در
هند مطرح شده باشد، مثلاً برای نشان دادن ملی‌گرایی قوی یا اینکه هند «آرمان تاریخی»
دارد.
ب: موازنه قدرت منطقه‌ای پیچیده است!
هند و پاکستان هر دو تسلیحات هسته‌ای دارند، درگیری نظامی مستقیم بزرگ
بر سر الحاق قلمرو به‌راحتی رخ نمی‌دهد، زیرا دراین امر هزینه نظامی، دیپلماتیک و بین‌المللی
بسیار بالاست.
از نظر حقوق بین‌الملل، تغییر مرز به نفع هند مستلزم یک فرآیند بسیار پیچیده
(تحول نظامی، سیاسی، نقشه‌کشی مجدد) است که بعید است در شرایط کنونی به سادگی رخ دهد.
پ: سابقه تاریخی سند
ایالت سند در دوران
پیش از استقلال (پیش از ۱۹۴۷) بخشی
از هند بریتانیایی بوده است و سپس به پاکستان پیوسته است.
اما «بازگشت» معنایی سیاسی دارد نه صرفاً فرهنگی. گذشته تمدنی مشترک (مثل
تمدن دره سند) وجود دارد، ولی این به معنای مشروعیت حقوقی مدرن برای بازپس‌گیری قلمرو
نیست به‌صورت خودکار. مثلاً سند مرکز تمدن سندی بوده است که ریشه بسیار قدیمی دارد
وتمدن موهنجوداروخود تاریخ مفصلی دارد.
همچنین، ترکیب جمعیتی سند پس از تقسیم عملاً تغییر کرده است (اکثریت مسلمان)
و بسیاری از گروه‌های غیرمسلمان پیش از تضادهای مذهبی مهاجرت کرده‌اند.
بنابراین، به نظر میرسد احتمال عملی شدن کامل ادعای الحاق مجدد سند به
هند، در کوتاه‌مدت کم است و بیشتر جنبه نمادین، تبلیغاتی یا تحریک‌آمیز دارد تا یک
طرح عملیِ قریب‌الوقوع.
2. انگیزه‌های احتمالی
پشت پرده این اظهارات
چرا وزیر دفاع هند چنین سخنانی را بیان کرده؟ چند احتمال وجود دارد:
ملی‌گرایی و سیاسی‌کاری داخلی: این حرف ممکن است برای تحکیم موقعیت حزب
حاکم در هند به کار رود، نشان دادن قدرت و اراده تاریخی.
پیام به پاکستان: یک پیام راهبردی یا تهدید ضمنی به اسلام‌آبا، نشان دادن
اینکه هند «آرمان‌های تاریخی» دارد و مرزها را به‌عنوان چیزی غیرقطعی می‌بیند.
استفاده دیپلماتیک: ممکن است بخشی از فشار دیپلماتیک باشد، برای به دست
آوردن امتیاز در مذاکرات منطقه‌ای یا به‌عنوان اهرم در جنگ نرم.
نیاز به توجه رسانه‌ای: چنین اظهاراتی باعث واکنش رسانه‌ای و دیپلماتیک
می‌شود (هم در هند و هم در پاکستان)، که ممکن است هدفی در خود داشته باشد (جلب توجه،
افزایش اعتبار ملی یا بین‌المللی.)
3. پیامدهای احتمالی
اگر ادعا تحقق یابد
اگر فرضاً این ادعا تبدیل به یک طرح عملی شود، پیامدهای آن بسیار گسترده
خواهد بود:
الف: تنش شدید با پاکستان:
تغییر مرز به نفع هند (الحاق بخشی از سند) می‌تواند به یک بحران امنیتی
بزرگ منجر شود، با احتمال درگیری نظامی.
واکنش بین‌المللی منفی: بسیاری از کشورها به ثبات مرزی اهمیت می‌دهند،
تغییر مرز به زور یا فشار سیاسی می‌تواند پاکستان را به سمت متحدان جدید (یا تقویت
متحدان فعلی) سوق دهد.
ب: پیامدهای دموگرافیک و فرهنگی:
اگر به هر نحوی هند بخواهد بخشی از سند را «بگیرد»، باید با ترکیب جمعیتی
فعلی آنجا بسازد (اکثریت مسلمان). اداره چنین منطقه‌ای با تنوع دینی و قومی چالش‌زا
خواهد بود.
ممکن است اقلیت‌هایی که ریشه هند یا ریشه فرهنگی مشترک دارند (مثلاً هندوهای
سندی) از این ایده حمایت کنند، ولی بسیاری دیگر (مردم کنونی سند) ممکن است مخالفت
نمایند.
پ: تغییرات ژئوپلیتیکی منطقه‌ای:
– هند با این اقدام
می‌تواند نفوذ ژئوپلیتیکی‌اش را افزایش دهد، ولی در عین حال ریسک بزرگی متحمل می‌شود:
هزینه نظامی، اقتصادی و سیاسی بالا.
– ممکن است پاکستان
تلاش کند هم‌پیمانی منطقه‌ای بسازد یا فشار بین‌المللی بیاورد.
ج: پیام به دیگر بخش‌های تاریخی:
– اگر هند به‌طور
نمادین «بازگشت ایالت‌های تاریخی» را مطرح کند، ممکن است دیگران نیز در هند (یا حتی
در کشورهای همجوار ایده تغییر مرز را مطرح کنند (گرچه این سناریو خیلی بعید است در
عمل.
در نتیجه میتوان گفت که: سخنان وزیر دفاع
هند درباره «بازگشت سند» بیشتر به نظر یک پیام نمادین، ملی‌گرایانه و تبلیغاتی است
تا یک طرح نظامی یا عملی نزدیک.
_ انگیزه‌ها می‌تواند
ترکیبی از سیاسی‌کاری داخلی، فشار دیپلماتیک و بازی راهبردی باشد.
_اگر واقعاً چنین تغییری بخواهد صورت
بپذیرد، پیامدهای منطقه‌ای بسیار سنگینی خواهد داشت و ریسک بزرگی برای هند به همراه
دارد.
_از منظر فرهنگی، درست است که بین
سند و بخش‌هایی از هند (به‌خصوص منطقه پنجاب) ریشه‌های مشترک وجود دارد، اما ترمیم مرز صرفاً
بر اساس شباهت فرهنگی، در نظام بین‌الملل مدرن، به خودی خود مشروعیت کافی نمی‌آورد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر